Als het aan het huidige kabinet ligt, gaan we in Nederland strenger straffen. Wat lost dat eigenlijk op? In de documentaire 'Vergeven of vergelden' pleiten twee bevlogen advocaten voor meer menselijkheid en rechtvaardigheid.
“Meneer Koopman, u maakt het me hier best lastig…”, zegt de officier van justitie met mededogen in haar stem. Meneer Koopman kijkt met grote ogen op naar de rechtbank. Hij staat voor de zoveelste keer terecht, opnieuw vanwege het stelen van een grote hoeveelheid tandpasta. Zijn advocaat Wikke Monster zit naast hem. Zij weet hoe haar cliënt steeds tot zijn daden komt. Zij kent zijn verdrietige jeugd, zij ziet hoe verslaving steeds meer grip heeft gekregen op de voormalige dierentuinmedewerker. In de rechtszaal is daar echter weinig tijd en ruimte voor. De wet is overtreden en daar moet een vergelding tegenover staan. Dat is het recht. Maar wat is in deze situatie rechtvaardig? Alle partijen lijken dat ongemak te voelen.
De documentaire Vergeven of vergelden geeft een bijzonder en indringend beeld van wat er te winnen valt als menselijkheid binnen de rechtsgang meer centraal zou staan. Het verhaal volgt Wikke Monster en Klaartje Freeke, twee bevlogen advocaten die in 2014 samen een kantoor openden vanuit de gedachte: dit kan anders. Ze zetten vraagtekens bij de vastomlijnde ideeën over recht, onrecht en rechtvaardigheid. Klaartje Freeke licht toe: “We wilden het hele rechtssysteem en de hele advocatuur veranderen. We vonden het systeem gewoon niet voldoen. Het maakt niet uit hoe je met het recht in aanraking komt, je komt er eigenlijk altijd gebroken uit. Het is ingekaderd; advocaten richten zich op de procedures en verbanden, rechters zien vooral papier en de mensen om wie het echt gaat worden daarbij uit het oog verloren. Er is weinig ruimte voor belangrijke vragen als: wat vinden we nou eigenlijk van wat hier is gebeurd? Wat is hier nodig voor rechtvaardigheid maar ook voor herstel?”
Naar elkaar luisteren
In de documentaire zijn Freeke en Monster uitgebreid in gesprek met hun cliënten. De begeleiding lijkt soms meer op maatschappelijk werk dan op een jurist-cliëntrelatie, zoveel betrokkenheid tonen ze voor de mens achter de zaak. Daarbij wordt geen onderscheid gemaakt tussen daders en slachtoffers. Freeke: “In ons kantoor hebben we met allebei te maken. Het is ook terecht dat beide perspectieven belicht worden, dat geeft een volledig beeld van om wie het in de praktijk gaat. In mijn ogen is dat het uitgangspunt van recht: dat je vanuit verschillende perspectieven naar iets leert kijken. In de zittingszaal wordt een cliënt losgezongen van de context. Er is alleen nog maar de daad en het gevolg. Het maakt rechtspraak iets geïsoleerds, iets ver van ons vandaan. In werkelijkheid zijn er vaak veel meer betrokkenen. Recht gaat óók over ons als maatschappij. Verzoening kan er pas zijn als we elkaar kunnen zien als mens. Als we ons openstellen voor de ander en naar elkaar kunnen luisteren. Dan is er herstel mogelijk voor het geheel.”
Het hele artikel leest u in de gids van week 18. Deze editie ligt nu in de winkel. Bent u geen abonnee, maar wilt u niets meer uit de gids missen? U kunt eenvoudig abonnee worden door te klikken op het kopje 'word abonnee' bovenaan deze pagina.
